به گزارش سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه»: رعب و وحشت دستگاه حکومت ظالم بنی امیه در دوران امامت حضرت زین العالدین علیه السلام به گونه ای بوده است که حتی حضرت برای تذکر اشتباه اعتقادی برخی گمراهان ناچار به تقیه بودند در این شرایط امام سجاد علیه السلام به ناچار از روش دیگری در قالب دعا و نیایش برای تبیین، توسعه و ترویج فرهنگ دینی در تقابل با حاکمان جائر بهره می برد.

برخی اعتقاد دارند امام سجاد علیه السلام  فقط به عبادت می پرداخته و از وضعیت جامعه و حکومت زمان خود بی اطلاع و به آن بی توجه بوده است، در حالی که ایشان ضمن بررسی وضع عصر خود، به بررسی حکومت و رفع مشکل مسائل جهان اسلام می پرداخته است با این تفاوت که این امر برای جامعه در قالب دعا و عبادت نمود می یافته است.

* وضعیت جهان اسلام در عصر امام سجاد علیه السلام

حیات امام زین العابدین(ع) مصادف با دوران رعب و وحشت ناشی از واقعه کربلا و حکومت ظالمانه بنی امیه واقع شده است؛ به نحوی که مردم به این باور رسیده بودند که هرگونه قیام علیه یزید محکوم به شکست است. از طرفی شکست مردم مدینه در فاجعه حره و شکست مردم مکه در قیام علیه یزید موجب تغییر رویکرد مسلحانه علیه حاکم ظالم شد. 21 سال از امامت حضرت با خلافت عبدالملک بن مروان مصادف شده بود. این حاکم ظالم از طریق کشتار و قتل، فضایی ترسناک برای دوستداران اهل بیت(ع) به وجود آورده بود و با گماردن حاکمان جابر، انگیزه هر گونه دادخواهی و ندای عدالت خواهی را در دل مردم مظلوم آن زمان خفه کرده بود. در این شرایط امام سجاد علیه السلام به ناچار از روش دیگری برای تبیین، توسعه و ترویج فرهنگ دینی در تقابل با حاکمان جائر بهره می برد.

* دعا بهترین

در اسلام، عبادت دارای ابعاد مختلفی است که متأسفانه فقط به جنبه فردی آن همچون نماز و روزه اشاره شده است، در حالی که عبادت در یک نگاه عمیق و موشکافانه علاوه بر بعد فردی، دارای ابعاد فراوانی در عرصه های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و ... است.

دعا و نیایش برای ائمه(ع) به مثابه انسان های کامل و نقطه اتصال عالم ناسوت به عالم لاهوت و حلقه وصلی به سوی محبوب است که در هر زمانی برای این ارتباط عاشقانه بهره می بردند و این سیره برای امام سجاد علیه السلام نیز بهترین روش برای معرفی معارف اسلامی و مبارزه با طاغوت زمان بوده است.

حضرت در قالب دعا و نیایش مفاهیم ارزشمندی را برای مردم بازگو می کردند، از جمله روشنگری های حضرت درباره غاصبانه بودن حکومت و بدعت های نامشروع آن در دعای چهل و هشتم صحیفه سجادیه آمده است. رعب و وحشت از دستگاه حکومت ظالم بنی امیه در دوران امامت حضرت زین العالدین علیه السلام به گونه ای بوده است که حتی حضرت برای تذکر اشتباه اعتقادی برخی گمراهان ناچار به تقیه بودند.

* معرفت و انگیزه عبادت در سیره عبادی امام

بالاترین درجه عرفان برای یک انسان کامل ارتباط با خالق بی همتا و خوف از پروردگار در تمامی لحظات زندگی است، زیرا اگر قلب انسان منور به نور ایمان شود، آثار آن نیز در صورتش ظاهر می شود. لذا در هر حالی خود را در محضر ربوبیش حاضر و خداوند را ناظر به کردارش می بیند. امام سجاد علیه السلام در تمامی لحظات زندگی اش چنین بود. حلقه گمشده وصال خویش به سوی معبود را در عبادت او می دیدند و از هر فرصتی برای رسیدن به آن دریغ نداشت.

* نماز در سیره امام سجاد علیه السلام

در حالات آماده شدن ایشان برای نماز آورده اند که آن حضرت هر گاه می خواست اراده نماز کند و برای وضو مهیا می شد، رنگش زرد می شد، عرض کردند یا بن رسول الله چرا در موقع وضو حال شما تغییر می کند؟ فرمودند: می دانید برای رسیدن به خدمت چه کسی خود را مهیا می کنم؟

امام باقر علیه السلام در وصف نماز پدر بزرگوارشان می فرمایند: موقعی که علی بن حسین عیه السلام به نماز بر می خواست، رنگ صورت او دگرگون می شد و چون به سجده می رفت تا از فشار سجده سر و جانش در عرق نمی شد، سر از سجده بر نمی داشت.

* روزه در سیره امام سجاد علیه السلام

یکی از ویژگی های خاص امام سجاد علیه السلام امساک و روزه داری ایشان در طول زندگیشان بود. علاقه وافر ایشان به عبادت به خصوص در حال گرسنگی از خصوصیات و سیره همیشگی عبادی ایشان به شمار می رفت. امام صادق علیه السلام می فرمایند: جد بزگوارم امام زین العابدین علیه السلام خیلی زیاد عبادت می کرد، روزها روزه داشت و شب ها به قیام به سر می برد، به گونه ای که باعث بیماریش شد. درباره حالات آن حضرت در ماه مبارک رمضان آورده اند که وقتی این ماه فرا می رسید، ایشان جز به دعا و تسبیح و استغفار لب به سخن نمی گشودند.

* حج در سیره عبادی امام

حج یکی از عباداتی است که بسیار بر آن سفارش شده است. امام سجاد علیه اسلام بسیار بر این امر تأکید و سعی فراوان برای به جا آوردن آن داشتند. ایشان درباره اهمیت برپایی حج می فرمایند: حج و عمره به جای آورید تا بدن هایتان سالم و روزیتان وسیع و ایمانتان شایسته شود. شدت علاقه امام زین العالدین علیه السلام به سفر معنوی حج چنان بود که زراره از امام باقر علیه السلام نقل می کند که امام سجاد علیه السلام  شتری داشت که 22 سفر بر او به حج رفته و یک تازیه به او نزده بود. در حالات معنوی حضرت در ایام حج آورده اند که هنگام محرِم شدن با قرائت تلبیه و ندای لبیک، از هوش رفتند و از بالای ناقه به زمین افتادند. وقتی علت را جویا شدند، فرمودند: از ترس آنکه پروردگار عالم در جواب لبیکم بگوید: «لا لبیک و لا سعدیک».

نویسنده :حجت الاسلام والمسلمین سید سجاد ایزدهی